Aşağıda çevirisini okuyacağınız makale, İsrail’de tarım alanında çalışan yabancı işlerin yaşadıkları zorluklar ve uğradıkları zorbalıklara odaklanıyor. Tarımsal işgücü büyük oranda Filistinli nüfusa dayanan İsrail, 7 Ekim sonrası bu işgücünün İsrail’e girişini yasakladı. Büyük çiftliklerin zarar etmeye başlaması nedeniyle işgücü açığını kapatmak için denizaşırı ülkelerden işçi alımına başladı. Ancak İsrail’e gelen göçmen işçiler kendilerine vaat edilenden çok farklı bir manzarayla karşılaşıyor:
***
İsrail Filistinli çiftçilerin yerini doldurmak istiyor
Yeni gelen Hintli işçiler istismarın yaygın olduğunu söylüyor.
Joshua Yang
Geçen aralık ayında Mahesh Odedara, evinden binlerce mil uzakta ve savaş halindeki yabancı bir ülkede beş yıl boyunca yaşamak ve çalışmak üzere bir sözleşme imzaladı. Hindistan’ın batısındaki Porbandar kentinden 30 yaşında bir çiftçi olan Odedara, İsrail’deki bir çiftlikte çalışmanın risklerinin farkındaydı. Ancak Odedara’nın sözleşmesi ona düzenli, sekiz saatlik bir iş günü, İsrail yasalarına göre güçlü işçi hakları ve aylık 5.571 şekel (1.500 $) maaş vaat ediyordu ki bu Odedara’nın Porbandar’da kazandığından çok daha fazlaydı. Bu teklif geri çevrilemeyecek kadar iyiydi.
İsrail çiftliklerinin Odedara gibi tarım işçilerine çok ihtiyacı var. Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısının ardından İsrail hükümeti, İsrail’in tarımsal işgücünün kritik bir bileşeni olan on binlerce Filistinli işçinin ülkeye girişini yasakladı. Kış başında çiftlikler bir “insan gücü krizi” ile karşı karşıya kaldı. Hükümet politikasının değişeceğine dair bir işaret olmadığından, çiftçiler ayakta kalabilmek için Hindistan, Malavi ve Sri Lanka gibi ülkelerden binlerce yabancı işçi ithal etmeye yöneldi.
Başlangıçta Odedara’nın beklentileri yüksekti. Yeni kazandığı maaşla, ailesine destek olmak için her ay eve yüzlerce dolar gönderebilecekti; bu para aynı zamanda aile çiftliği için ekipman satın almaya da gidebilirdi. Odedara bir gün Porbandar’da kendisine bir ev bile satın alabileceğini umuyordu.
Ancak İsrail’e vardıktan kısa bir süre sonra Odedara, işverenlerinin sözleşmesini yerine getirmeye pek niyetli olmadıklarını fark etti. Odedara İsrail’in kuzeyindeki bir çiftçi topluluğu olan Ahituv’da, 11-12 saatlik yorucu vardiyalarla ürün topladı; hafta sonları çalışmaya zorlandı ve kendisine yasal saatlik asgari ücretin çok altında ödeme yapılacağı söylendi. Ay sonunda ise kendisine hiç ödeme yapılmadı -Odedara’nın patronu, maaşının nedenini açıklamadan iş bulma kurumuna gönderildiğini bildirdi.
(Yorum için ulaşılan Odedara’nın eski işvereni, Odedara’nın kendisi için çalıştığını reddetti; ancak, aynı işveren için çalıştığını belirten başka bir göçmen işçi, Odedara’nın çalışma koşulları ve eksik ücretlerle ilgili iddialarını doğruladı. İş bulma kurumu yorum talebine yanıt vermedi.)
Çiftliklerin Odedara gibi işçilerine sağladığı konutlar da yaşanamaz durumdaydı. Odedara sekiz gün boyunca çalıştığı Khatsav’da, tahta kalaslardan ve sac levhalardan yapılmış derme çatma bir odada uyudu; banyosu toprak zeminli açık bir barakadaki tuvaletti ve duşta sıcak su yoktu. İlk birkaç ay içinde Odedara yaklaşık 25 kilo verdi.
Her ne kadar şanslı olanlardan biri sayılsa da Odedara şimdi İsrail’e geldiği için “gerçekten pişman” olduğunu söylüyor: Odedara’nın kardeşi Bharat, İsrail’de dört yıl boyunca hasta bakıcı olarak çalışmış ve sonunda ona çok daha iyi çalışma koşullarına sahip bir çiftlikte iş bulabilmiş.
Yine de Odedara’nın Ahituv ve Khatsav’da yaşadıkları istisna sayılamaz. Bharat’a göre, istismar ve yasadışı işgücü uygulamaları yaygın. “Tarım için gelen tüm yeni insanlarla tanışıyordum. Onlarla konuşuyordum ve herkesin sorunu aynıydı” diyor Bharat: “Maaşları için, hakları için, temel gereksinimleri için mücadele etmek zorundalar. Kimse onlara yardım etmiyor. Çaresiz durumdalar.”
Çiftçilik İsrail’in ulusal kimliğinin temelini oluştursa da ülkenin tarım sektörü on yıllardır İsrailli olmayan işgücüne dayanıyor. 1967 yılında İsrail’in Batı Şeria ve Gazze’yi ele geçirmesinin ardından hükümet bu bölgelerde yaşayanları İsrail ekonomisine entegre etmeye karar verdi. Tel Aviv Üniversitesi’nde İsrailli işgücü üzerine çalışan sosyolog Adriana Kemp, o zamandan beri “Filistinliler İsrail işgücünün ayrılmaz bir parçası oldu” diyor. “Bu kadar çok sayıda Filistinliden olmadan tarım ya da inşaat gibi sektörlerden bahsedemezsiniz.”
Kemp, 1990’lara gelindiğinde -Filistinli militanların şiddet olaylarının ardından- İsrail’in “denizaşırı göçmen işçilere kapıyı açma olasılığının gündeme geldiğini söyledi: “İşte o zaman farklı ülkelerden [işçi] getirmeye başladılar.” Ancak yine de Filistinliler sayıca fazlaydı; 2021’de on binlerce Filistinli işçi İsrail’in toplam tarımsal işgücünün dörtte birini oluşturuyordu.
Ardından 7 Ekim geldi. Gazze’den gelen tarım işçilerinin Hamas savaşçılarına istihbarat sağladığını iddia eden İsrail hükümeti, yaklaşık 20.000 Filistinli tarım işçisinin ülkeye yeniden girişini yasakladı. (İsrail iç güvenlik servisi o zamandan beri bu bulguya kısmen itiraz etti). Aynı dönemde, 2012 İsrail-Tayland ikili anlaşması nedeniyle daha önce İsrail’deki en büyük denizaşırı işçi nüfusu olan yaklaşık 7.800 Taylandlı işçi, en az 39’unun Hamas saldırısında öldürülmesinin ardından kaçtı.
Tarım sektörü neredeyse bir gecede tüm yabancı işgücünün üçte birinden fazlasını kaybetti. Savaşın ilk haftalarında İsrailli gönüllüler zor durumdaki çiftçilere yardım etmek için devreye girse de çiftlikler zarar etmeye başladı. Kasım ayına gelindiğinde, İsrail hükümeti işgücünü yenilemek için yeni bir göçmen programı aracılığıyla 5.000 kadar denizaşırı işçinin ülkeye girişine izin vereceğini açıkladı.
Bu planı ilk duyduğunda Orit Ronen’in ilk aklına gelen bunun “büyük bir karmaşaya” yol açacağı oldu. Tel Aviv merkezli bir işçi hakları sivil toplum kuruluşu olan Kav LaOved’de çalışan Ronen, mevcut sömürü göz önüne alındığında yeni gelenlerin ne kadar savunmasız olacağının farkındaydı. Ronen ayrıca birçok çiftliğin işçileri barındırmak için yeterli altyapıya sahip olmadığını da biliyordu, çünkü çiftliklerin önceki Filistinli işçileri Batı Şeria ya da Gazze’den gelip gidiyordu.
Ronen endişelenmekte haklıydı. Binlerce yeni işçinin İsrail’e gelmeye başladığı aralık ayı başından bu yana Kav LaOved, kötü muameleye maruz kaldıklarını bildiren 300’den fazla işçiden bilgi ve yardım talebi aldı. Odedara ve diğerlerinin maruz kaldığı koşullar İsrail çalışma yasalarına göre açıkça yasadışı. Ancak Ronen, daha önce de uygulanmayan iş kanunun 7 Ekim saldırısından bu yana “daha az” uygulandığını söyledi.
İsrail hükümetinin iş kanununun uygulanmasından sorumlu kurumu olan Nüfus ve Göçmenlik İdaresi (PIBA) görüşme taleplerine yanıt vermedi. PIBA sözcüsü Sabine Haddad bir e-postada “Yabancı işçiler için çağrı merkezimiz var, burada sorunu tam olarak açıklayabilirler ve kontrol edilirler” diye yazdı.
Bharat, göçmen işçilerin misilleme korkusuyla PIBA’nın çağrı merkezine başvurmaktan çekindiklerini, işverenlerin işçilere “Eğer dediğimiz gibi çalışmazsanız sizi Hindistan’a geri göndeririz dediklerini” söyledi: “İşverenler bunu yapamazlar. Ben bunu biliyorum ama [işçiler] bilmiyor. Onlar yeni.” (İsrail yasaları, işçilerin işten çıkarılmaları halinde yeni bir iş bulmak için 90 gün boyunca ülkede kalmalarına izin veriyor).
Sınır dışı edilme tehdidi özellikle güçlü çünkü çoğu işçi İsrail’e gitmeden önce ödedikleri yüksek ücretler nedeniyle beş yıllık sözleşmeleri süresince İsrail’de mahsur kalmış durumda. Odedara’nın durumunda, Hindistan’daki bir acente kendisinden el altından 6.300 dolar istemiş ve Odedara da bunu ailesinin birikimleriyle ödemiş.
Bu ücretler yeni bir olgu değil, ancak emek savunucusu örgütler, 2012 yılında İsrail ve Tayland’ın Taylandlı göçmen işçiler için yıkıcı ücretleri ortadan kaldıran ikili bir anlaşma yapmasıyla büyük bir zafer kazandı. Böyle bir hüküm içermeyen 7 Ekim sonrası göç planı bu ilerlemeyi geri almakla tehdit ediyor. Ronen, “Özellikle Hindistan’dan gelen [işçiler] komisyonculara binlerce dolar ödüyorlar” dedi: “Onlar için bu çok büyük bir mesele ve bu onları çok savunmasız hale getiriyor.”
Ve bir de savaş var. Hindistan’ın güneyindeki Kerala eyaletinden 29 yaşındaki Melbin Paul, Lübnanlı militan grup Hizbullah’ın 7 Ekim’den bu yana neredeyse her gün roket fırlattığı İsrail-Lübnan sınırına yakın bir kümes hayvanı çiftliğinde çalışmak üzere görevlendirildi.
Paul, 4 Mart sabahı bir badem ağacını budarken kafasını kaldırdığında bir füzenin doğrudan kendisine ve işçi arkadaşlarına doğru geldiğini gördü. “Kaçmak için zaman yoktu” dedi. Bir Hizbullah tanksavar füzesi olan mermi “göz açıp kapayıncaya kadar” etkisini gösterdi. Paul’un arkadaşı 31 yaşındaki Kerala yerlisi Pat Nibin Maxwell anında öldü. Maxwell’den birkaç metre uzakta duran Paul’un vücudunun sağ tarafında on santim büyüklüğünde şarapnel yaraları vardı.
Tel Aviv Üniversitesi’nde bir işçi hakları derneği yöneten Avukat Michal Tadjer, “Savaştan önce de Gazze Şeridi yakınlarında çalışan tarım işçilerinin yaralanması ya da ölmesi çok yaygındı” dedi. Maxwell, son on yılda roket ateşiyle öldürülen en az yarım düzine tarım işçisinden biri.
İran’ın 13 Nisan’da İsrail’e yönelik saldırılarının ardından Hindistan Dışişleri Bakanlığı İsrail’deki vatandaşlarına kendilerini Hindistan Büyükelçiliğine kaydettirmeleri ve “hareketlerini asgari düzeyde kısıtlamaları” çağrısında bulundu. Bu uyarı, yeni işçilerin güvenlik durumu hakkında onlarca yıldır İsrail’de bulunan Filistinli işçilerden ya da Taylandlı göçmenlerden çok daha az bilgiye sahip olduğunu gösteriyor.
Paul ve arkadaşları, çiftliklerinin Ekim ayı ortasında Margaliot sakinlerinin tahliye ettiği kapalı bir askeri bölgede olduğunu hiç duymamışlardı. Paul, “İsrail’e ilk kez geliyorum. Ateşin ve savaşın nerede olduğunu [bilmiyordum]” dedi.
Ancak göçmen işçi sömürüsünün boyutları yakında daha da kötüleşebilir. Ronen’e göre Kasım ayından bu yana 3.000’e yakın tarım işçisi geldi; çiftlikleri tam işgücü kapasitesine ulaştırmak için 8.000 ila 12.000 işçiye daha ihtiyaç var. Önümüzdeki aylarda 10.000 Sri Lankalı işçinin İsrail’e getirilmesi için ayrı bir anlaşma yapılmış durumda. Bunu muhtemelen daha fazla karmaşa izleyecek.
Filistinli işgücünü kaybetmenin derin güvenlik sonuçları da olacak. 7 Ekim’den önce İsrail’deki Filistinli işçilerin geliri Filistin Yönetimi’nin GSYİH’sinin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyordu. İsrail iç güvenlik servisi aylardır Batı Şeria’daki Filistinli işçilerin İsrail’e geri alınması çağrısı yapıyor ve Batı Şeria’da giderek kötüleşen ekonomik koşulların daha fazla istikrarsızlığa ve şiddete yol açacağı uyarısında bulunuyor. Ancak İsrail hükümetindeki sağcı bakanlar, ne pahasına olursa olsun Filistinli iş gücünden geri dönmesini kabul etmeyerek yasağı kaldırmayı reddetti.
İşçiler için, aldıkları maaşlar evlerinde kazanabilecekleri kıt miktarların çok üstünde. Odedara için yapılacak çok iş var: Mevcut işinin koşulları, önceki görevlerine göre önemli oranda iyileşse de hala sözleşmesinde belirtilenin altında ödeme alıyor ve bir de önceki eksik maaşlarını alma meselesi var. Bharat, Odedara’nın “bir çözüm bulacağını” söyledi: “Burada kalmak istiyor ama daha iyi koşullarda, böyle değil.”
Ne olursa olsun, 7 Ekim sonrası yeni gelenler 2029’a kadar İsrail’de kalacak; yani en azından önümüzdeki beş yıl boyunca, Filistinli işçilere yönelik yasak kaldırılsa bile pek çok Filistinli tarım işçisinin geri dönecek bir işi olmayacak.
Görünen o ki kesin olan tek şey İsrail’in, işgücü için kendi nüfusunun ötesine bakmaya devam etmek zorunda kalacağı. Kemp, “İsrail, Filistinli olsun ya da olmasın, tarımda uzun süredir vatandaş olmayan işgücüne dayanıyor. Bu yapısal bağımlılık ortadan kalkmayacak” dedi.
