Uğur Zengin – Evrensel Gazetesi
Borsada devletin gözetiminde, sermayenin iştahıyla, piyasa soğukkanlılığıyla soygunun dehşetli hali yaşandı. Devlet, sermaye ve piyasa düzeni 5 işçinin cansız bedenini milyonlarca liraya nasıl tahvil etti? Oba Makarna’nın Hendek’teki makarna fabrikasında 15 Eylül 2024’te patlama meydana geldi. 27 yaşındaki İşçi Mesut Şimay olay günü öldü. 16 Eylül’de gömüldü. Aynı gün şirket hisseleri çakıldı.
Yaralı işçiler yanık ünitelerinde ölümden kurtulmaya çalışıyordu. Piyasanın gerçeği insanlıktan çıkıştır. İnsanlar can derdindeyken, Oba Makarna hisse payı başına fiyat hesabı yaptı. Patlamadan sadece iki gün sonra Oba Makarna Yönetim Kurulu toplandı ve “Hisse payı geri alım programı” başlatılmasına ilişkin Sermaye Piyasası Kuruluna başvurdu. Onayı hemen verildi. İki anın fotoğrafını tahayyül edin: Ölüm döşeğindeki işçiler ve ucuz hisse peşindeki vurguncular.
İşçi bedeniyle birlikte gömülen 10 milyon adet hisseyi Oba Makarna, katliamdan sadece 10 gün sonra ucuza kapattı.
Patlamada yaralanan 5 işçi bir ay içinde öldü. Bilirkişi, raporunda, “Yangın ve patlama, mevzuata uygunsuzluklar ve önlem eksiklikleri nedeniyle oluşmuştur. Tesiste gerekli önlemler alınsaydı, olayın önlenebileceği kanaatine varılmıştır. İşverenin ve ilgili sorumluların ihmallerine bağlı olarak olayın meydana geldiği düşünülmektedir” notunu düştü. Bilirkişi raporunda Oba Makarna Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Musa Özgüçlü, ‘İşveren yükümlüklerine aykırı hareketleri sebebiyle’ patlamadan 1. derecede sorumlu olarak gösterildi.
Göstermelik yas bile tutulmadı. İşçileri ölüme gönderen Oba Makarna patronuna, abartı ya da ironi değil, patlamadan 100 gün sonra (aralık ayı) Ticaret Bakanı Ömer Bolat ‘ihracat ödülü’ verdi. Yetmedi. 1 milyar lira tutarında yatırımı iktidar tarafından teşvik kapsamına alınarak ödüllendirildi.
AKP ve Körfez kaldıracı
Oba Makarna, geçtiğimiz yıl 110 milyon lira teşvik geliri aldı. 2024’te 15.7 milyon lira, 2023’te 245 milyon lira vergi avantajı sağlandı. Hendek patlayınca üretimi Mısır’a kaydırdı. Körfez sermayesi ile iç içe geçen, AKP’li bakanların ödül sırasına dizilen Oba Makarna için iktidar-sermaye bağları ‘hisse senedi’ kaldıracı oldu. Şirketin hisse senedi ‘küçük yatırımcının’ kâr payı beklentisiyle girdiği bahisle yükseldi. Ancak işte belirsiz gelecek…
Hisse fiyatları yükseldi ve şimdi. İş cinayetleriyle düşen 10 milyon adet hisseyi 352.4 milyon liraya alan Oba Makarna, aynı sayıda hisseyi toplam 550 milyon liraya iki gün önce sattı. Ortalama 32.5 liradan alınan hisse yüzde 56 kârla 55 liradan elden çıkarıldı. Ölümle fiyatı düşen hisseler sadece 7 ay sonra 197.6 milyon lira kâr getirdi. Ölen işçi başına 39.5 milyon lira kâr!
Borsa vurgunundan kazanılan toplam servet, şirketin 2024 yılının tamamında elde ettiği toplam kârın yüzde 65’i kadar.
Patronlar dışarıda. Hukuk, piyasa, devlet ve sermaye ağı patronlara göstermelik ceza bile vermedi. Borsa yoluyla değer emildi, servet transferi gerçekleşti. İşte kapitalizm ve onun ahlakı: Ölen işçinin bedeni bile vurgun için kullanıldı.
Kâr, faiz gelirleri, hisse fiyatları, krediler, stoklar, nakit akışları vs. şirket bilançosunda var. Ölen İşçiler; 27 yaşındaki Mesut Şimay, 22’sindeki Eray Kızıldağ, 24’ündeki Güven Albayrak, 26’sındaki Merve Menteş ve 35’indeki Naim Karagüzel şirket bilançolarında yok… Görünen de, görünmeyen de istisnayı değil, organize bir düzeni temsil ediyor. Devletin gözetiminde, sermayenin iştahıyla, piyasanın soğukkanlılığıyla işlenmiş bir cinayet. Ölümü bile fırsata çeviren bu çark artık daha fazla işçi kanı istiyor.
